Azərbaycanda heyvandarlıq əsas məşğuliyyət növlərindən biridir.Ölkədə heyvanların aşağıdakı növləri vardır:
Azərbaycanda heyvandarlıq əsas məşğuliyyət növlərindən biridir.Ölkədə heyvanların aşağıdakı növləri vardır:
Maldarlıq;
Camışçılıq;
Qoyunçuluq;
Keçiçilik;
Atçılıq;
Quşçuluq;
Dövşançılıq;
Arıçılıq;
Balıqçılıq;
Heyvandarlıq: (min başla)
|
1991-ci ildə |
2011-ci ildə |
Artım (faizlə) |
İnək naxırı |
1533,3 |
2412,3 |
157,3 |
Camış naxırı |
292,9 |
269,6 |
92 |
Cəmi iri buynuzlu heyvanlar |
1826,2 |
2681,9 |
146,8 |
İnəklər |
619,6 |
1159,7 |
187,2 |
Ana camışlar |
114,1 |
128,1 |
112,7 |
İnəklər və ana camışlar |
733,7 |
1288,1 |
175,6 |
Qoyunlar |
5098,5 |
7931,9 |
155,6 |
Keçilər |
193,8 |
627,4 |
3,2 dəfə |
Qoyun və keçilər |
5292,3 |
8559,3 |
161,7 |
Atlar |
65,6 |
72,2 |
110,0 |
Dəvələr |
0,2 |
0,3 |
1,5 dəfə |
Quşlar |
27665 |
23162 |
83,7 |
Arılar |
193,2 |
212,6 |
110,0 |
Dovşanlar |
1,6 |
1,4 |
87,5 |
Maldarlıq
Respublikanın bütün rayonları maldarlıqla məşğul olur.
İnək naxırının 46,5 faizi cins və cinsi yaxşılaşmış heyvanlardır.Onların 19,9 faizi təmizqanlı, 26,6 faizi cinsi yaxşılaşmış mal-qaradır.
Respublikada heyvanların 24,9 faizi qonur qafqaz, 21,6 faizi qara-ala, 11,8 faizi holştin-friz, 6,2 faizi simmental, 5 faizi şvis cinsləridir.
Respublikada ən çox qaramal Sabirabad və Cəlilabad rayonlarındadır.Sabirabad rayonunda 109716 baş (o cümlədən 54483 baş inək və camış), Cəlilabad rayonunda isə 98968 baş ( o cümlədən 49969 baş inək və camış) qaramal vardır.
Bakı şəhərinin kənd və qəsəbələrində 3030 baş inək vardır.Onların hamısı qara ala cinsindəndir.
Ölkədə olan inək naxırının 38,7 faizi Aran iqtisadi rayonunun təsərrüfatlarındadır.
Camışçılıq
Camışa xalq arasında “qara mirvari” deyirlər. Respublikada cəmi 269,6 min baş camış vardır.Onun 128,4 min başı ana camışlardır.Camışların hamısı cins heyvanlardır.Onlara Azərbaycan camış cinsi deyilir.
Ən çox camış Ağdaşda (26248 baş), Yevlaxda (24193 baş), Ucarda (20549 baş), Sabirabadda (17404 baş), Şəkidə (13393 baş), Bərdədə 912088 baş), İmişlidədir (12013 baş).
Respublikada olan camışların 63,5 faizi Aran iqtisadi rayonundadır.Harada gölməcələr və bataqlıqlar varsa, orada camışçılıq surətlə inkişaf edir.
Qoyunçuluq
Azərbaycanlılar ta qədimdən qoyun saxlamaqla məşğul olurlar.Qoyunlar yayda yaylağa, qışda qışlağa aparılır.Belə bir vəziyyət qoyun saxlayan tərəkəmələrin və padarların köçəri və yarım köçəri həyat sürmələrinə səbəb olurdu.
Azərbaycanlılar qoyun ətinə (xüsusilə qoyun ətinin kababına) meyilli olduqlarına və xalça, gəbə, palazı çox sevdiklərinə görə qoyunçuluqla daha çox məşğul olurlar.
Hazırda qoyunların 52,7 faizi cins və cinsi yaxşılaşmış heyvanlardır. O cümlədən 18 faizi təmizqanlı cins, 34,7 faizi mələz heyvanlardır.
Respublikada çox məşhur qarabağ (sürünün 25 faizi), bozax (sürünün 21 faizi), caro (sürünün 13,7 faizi) , balbas (sürünün 8 faizi) qoyunları vardır.
Azərbaycanda ətlik qala və qaradolaq qoyunları da yetişdirilir.Bu qoyunların analarının orta diri çəkisi 50-70 kq, qocalarının diri çəkisi 80-90 kq olur.
Azərbaycanda qoyunları 99,9 faizi qabayunlu quyruqlu qoyunlardır.
Azərbaycan dağ merinosu Vətən cinsidir. Onu 1933-1947 ci illərdə akademik F. Məlikov və başqaları yaratmışlar.
Ən iri qoyunçuluq rayonları Gədəbəy (363638 baş), Şəki (304756 baş), Ağcabədi (323326 baş) rayonlarıdır.Respublikada olan qoyunların 29,5 faizi və 2499625 başı Aran iqtisadi rayonundadır.
Atçılıq
Respublikada mövcud 77,2 min baş at vardır.Atların 37,7 faizi və yaxud 951 başı cins və cinsi yaxşılaşdırılmış atlar, o cümlədən 26,2 faiz (660 baş) təmizqanlı cins, 11,5 faizi (291 baş) mələz atlardır.
Azərbaycan ta qədimdən Qarabağ və Dilbaz at cinsləri vardır.Bu atlar cins atların 50,7 faizini təşkil edir.Ölkədə olan atların 27,4 faizi Qarabağ, 23,3 faizi Dilbaz atlarıdır.
Azərbaycanda 2 dövlət at zavodu (Ağdam və Ağstafa at zavodları) və 2 dövlət atçılıq təsərrüfatı (Şəki rayonundakı “Daşüz” camışçılıq müəssisəsinin nəzdində və Ağstafa rayonunun sadıxlı kəndindəki atçılıq təsərrüfatları) vardır. Ağdam at zavoduunda Qarabağ atları, Ağstafa at zavodunda İngilis minik atı, 2 dövlət atçılıq təsərrüfatında isə Dilbaz atları yetişdirilir.
“Zaman” ləqəbli Qarabağ atı 1956-cı ildə Sovet ittifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitənin birinci katibi N . S. Xruşşov tərəfindən Böyük Britaniyanın kraliçası II Yelizavetaya hədiyyə verilmişdir.
Almaniyanın Frankfurt şəhərində “Qarabağ” atlarının dostları” Cəmiyyəti yaradılmışdır.Bu Cəmiyyətə almaniyalı xanım Verena Şolian rəhbərlik edir və onun 3 baş Qarabağ atı vardır.
Quşçuluq
Quşların 23,2 faizi yumurtalıq, 76,8 faizi ətlik və ətlik-yumurtalıq cins olmuşdur.Yumurtalıq toyuqlar arasında Loman Braun (64,4 faiz), Ağ rus (1,8 faiz), ətlik və ətlik-yumurtalıq toyuqlar arasında isə Ross (82,2 faiz), Gümüşlü Adler (4,8 faiz) və Kobb (1,1 faiz) cinsləri üstünlük təşkil edir.
Qazların 2,7 faizini Boz -obraşin, 2,9 faizini iri boz, 89,8 faizini yerli cinslər təşkil edir.
Ördəklərin 4,2 faizini Pekin, 3,1 faizini Ağ Ukrayna və 88,2 faizini yerli cinslər təşkil edir.
Arıçılıq
Respublikada 212651 arı ailəsi vardır.Hər il arıçılıq məhsullarının sərgi-satış yarmarkası keçirilir.Bu tdbir arıçılığın daha da inkişaf etməsinə ciddi təsir göstərir.
Ən çox arı ailələri (60627) Naxçıvan iqtisadi rayonundadır.
Nohur balıqçılığı
Respublikada nohur balıqçılığı əsasən Neftçala, Salyan və Biləsuvar rayonlarında geniş yayılmışdır.
Hazırda 130 nohur və gölməçədə balıq yetişdirilir.
Bu mənbələrdən orta hesabla 10 min ton balıq istehsal olunur.
Heyvandarlıq məhsulları istehsalı
|
1991-ci ildə |
2011-ci ildə |
2011-ci ildə 1991-ci ilə nisbət artım Faizlə |
Ət (kəsilmiş çəkidə) |
153,5 |
263,7 |
171,8 |
Süd |
947,7 |
1622,3 |
171,2 |
Yumurta – min ədədlə |
958,2 |
1011,0 |
105,5 |
Yun |
10,5 |
16,2 |
154,3 |
Bal |
800 |
2274,3 |
2,9 dəfə |
Ət istehsalı
2011-ci ildə ət istehsalının 117 min tonu (44,4 faiz) inək və dana əti, 74,4 min tonu (28,2 faiz) qoyun və keçi əti, 71,6 min tonu (27,1 faiz) quş ətidir.
Süd istehsalı
Ümumi südün 1491,3 min tonu və ya 91,9 faizi inək südü, 77040 tonu və ya 4,7 faizi camış südü, 55500 min tonu və ya 3,4 faizi qoyun və keçi südüdür.
Camış südü yağlılığı ilə fərqlənir.Camış südündə 7-9 faiz yağ olur.
Qoyun və keçi südündən milli motal pendiri istehsal olunur. Motal pendiri yağlı olması ilə fərqlənir.www.agro.gov.az